Dla wszystkich osób choć trochę zainteresowanych kinem Azji Wschodniej, premiera nowego pełnego metrażu Park Chan-wooka to święto. Jest on bowiem reżyserem, który dzięki swojej konsekwentnej zdolności do dostarczania wszechstronnie uznanych dzieł zdołał już ugruntować swoją pozycję jako wysoce ceniony twórca filmowy, którego utwory znalazły się w kanonie wschodnioazjatyckiego kina. Po sukcesie na zeszłorocznym festiwalu w Cannes, gdzie zdobył nagrodę za najlepszą reżyserię, Podejrzana jako pierwszy film w jego dorobku otrzymał możliwość reprezentowania Korei Południowej jako kandydat do Oscara w kategorii najlepszy film międzynarodowy.
Tekst: Mateusz Pastor
Południowokoreański twórca osiągnął swój pierwszy ogólnoświatowy sukces komercyjny dzięki Trylogii Zemsty, na którą składają się filmy takie jak Pan Zemsta (2002), Pani Zemsta (2005) oraz szczególnie uznany przez krytykę i publiczność Oldboy (2003). Jego twórczość głęboko zakorzeniona jest w szeroko pojętym thrillerze i melodramacie, opierającym się na zawiłej narracji pełnej fabularnych twistów, wielowymiarowych postaci i starannie skomponowanych intryg. Można stwierdzić, że filmy Parka do pewnego stopnia stanowią oddzielny gatunek, będący zgrabnym połączeniem elementów charakterystycznych dla kina azjatyckiego z amerykańskimi i europejskimi wpływami. Eksplorowana przez niego mroczna tematyka znajduje oddanie także w warstwie wizualnej, która charakteryzuje się m.in. wygaszoną kolorystyką, obskurnymi sceneriami oraz licznymi rozedrganymi ujęciami prowadzonymi z ręcznej kamery.
Dla zaznajomionych z wcześniejszą twórczością południowokoreańskiego mistrza, jego najnowszy film może wydać się w pewien sposób powściągliwy. Brakuje w nim bowiem mocnych stymulantów w postaci surowych scen pełnych przemocy i erotyzmu, a eksplorowanie ciemniejszych zakątków ludzkiej psychiki wydaje się trochę mniej ważnym elementem. Pomimo to w Podejrzanej podobnie jak w innych dziełach reżysera jeden z głównych przedmiotów jego zainteresowania wciąż stanowi aspekt dwoistości. W Trylogii służy do przedstawienia wielowarstwowej natury zemsty, która w rezultacie doprowadza obie strony do upadku. Dualizm w Podejrzanej zauważalny jest nawet w najdrobniejszych szczegółach. Czy są to odmienne narodowości protagonistów, czy nawet tapeta w mieszkaniu bohaterki, która z oddali wygląda, jakby przedstawiała wiele ośnieżonych górskich szczytów, z bliska podobnych zaś do wzburzonego morza. Wypowiadane w pewnym momencie przez bohaterkę słowa pochodzące z dialogów konfucjańskich: Ci, którzy są mądrzy, kochają wodę. Ci, którzy są wielkoduszni, kochają góry, stanowią myśl wyrażającą tę dwoistość, którą jednocześnie można zinterpretować jako metaforę dwójki protagonistów.
Reżyser zainspirowany skandynawskimi powieściami kryminalnymi z lat 60. na pierwszym planie umieszcza doświadczonego, zmęczonego życiem detektywa imieniem Hae-jun, któremu powierzone zostało śledztwo w sprawie tajemniczej śmierci wspinacza górskiego. Tytułową podejrzaną jest zaś żona zmarłego Seo-rae – pochodząca z Chin opiekunka dla osób starszych. Wraz z postępującym śledztwem dostrzegamy jak obiekcje Hae-juna przeradzają się w ciekawość, a ta szybko ewoluuje w obsesję. Obsesję z gatunku niezdrowych, od samego początku skazanych na katastrofę.
Park, podobnie jak uwielbiany przez niego Alfred Hitchcock w swoim Zawrocie Głowy, postanowił podzielić swój film na dwie części. Pomiędzy nimi następuje przeskok o trzynaście miesięcy, co powoduje, że w drugiej części zastajemy bohaterów znajdujących się w innych miejscach swojego życia. Zniszczony mężczyzna ponownie napotyka zawczasu ważną dla niego kobietę, która stała się już praktycznie nieznaną mu osobą. Nam również może wydać się inna, gdyż w drugiej części reżyser stara się zmienić środek ciężkości, odchodząc od przedstawiania postaci Seo-rae jako obiektu męskich obserwacji. Daje więcej przestrzeni na rozwinięcie jej historii, a także wyjście poza archetyp femme fatale i odwrócenie go, by sama mogła okazać się obserwatorką.
Jednocześnie druga część uwydatnia wady Podejrzanej. Mnogość fabularnych twistów powoduje, że film potrafi stracić swój rytm. W rezultacie, nadążenie za narracją staje się trudne, co powoduje, że tak ważne dla Parka detale mogą z łatwością umknąć uwadze zmęczonego i zdezorientowanego widza. To zarazem utrudnia głębsze wczucie się w burzliwą relację bohaterów. Również postaci drugoplanowe, które w poprzednich dziełach reżysera sprawiały wrażenie starannie skonstruowanych i wyrazistych, tu zostały z tego odarte.
Swoje narracyjne niedoskonałości Podejrzana rekompensuje warstwą techniczną. Widoczne tu rozwiązania montażowe wydają się skrojone tak, by odzwierciedlać percepcję bohaterów w danym momencie akcji. Skutkuje to wieloma szybkimi i chaotycznymi ruchami kamery, nagłymi zbliżeniami, cięciami czy match cuts. Stają się także idealnym przewodnikiem humoru, który obecny jest tu w wielu miejscach. W rezultacie całość wydaje się nadzwyczajnie żywa.